Zabytki

Przeworsk – to miasto powiatowe województwa podkarpackiego. Prawa miejskie otrzymało w 1393 r. Zlokalizowane na skrzyżowaniu szlaków turystycznych, stanowi bazę wypadową do Łańcuta (Zamek i Muzeum Powozów), Leżajska (Klasztor OO. Bernardynów z unikatowymi barokowymi organami), Jarosławia (słynne podziemia), Przemyśla (Twierdza Przemyśl), a także w Bieszczady.

Bazylika pw. Ducha Świętego

Początki parafii i kościoła parafialnego w Przeworsku sięgają XIV wieku. Prawdopodobnie jeszcze przed rokiem 1375 na terenie Przeworska działał ośrodek misyjny, podlegający pod jurysdykcję biskupów lubuskich. Parafia została erygowana 28 kwietnia 1393 roku, kiedy to ówczesny biskup lubuski Jan przychylił się do prośby Jana z Tarnowa i powierzył ją pod zarząd Kanoników Regularnych Stróżów Grobu Jerozolimskiego, których w Polsce nazywano Bożogrobcami lub Miechowitami od głównej siedziby w Miechowie. Zakon do Polski sprowadził rycerz Jaksa z Miechowa, który przy boku księcia sandomierskiego Henryka brał udział w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej. Bożogrobcy posiadający rycerskie tradycje, oprócz duszpasterstwa, prowadzili i utrzymywali szkoły oraz szpitale. Miejsce, na którym został wzniesiony kościół to tak zwane Kniaże Pole lub Kniaże Grodziszcze – nazwa tłumaczy przypuszczalnie obecność warownego grodu otoczonego wałami ziemnymi, który według archeologów istniał na przełomie X i XI w.

W roku 1430, Księża Miechowici rozpoczęli budowę nowego kościoła – istniejący wówczas kościół Św. Katarzyny był prawdopodobnie za mały dla wzrastającej liczby wiernych. Nowa świątynia budowana była do 1470 roku, a trzy lata później została konsekrowana i otrzymała tytuł Ducha Świętego. Kościół, usytuowany na dziedzińcu zwanym „cmentarzyskiem”, został otoczony w połowie murami obronnymi, basztą oraz zabudową klasztorną. Brama główna posiada kształt kapliczki, na której dawniej umieszczony był zegar. Trzy wieże, w tym główna i dwie boczne, na szczycie posiadają symbole Bożogrobców – krzyże z podwójnymi ramionami. Przedłużeniem kościoła jest 40-metrowej wysokości potężna wieża, to w niej mieści się wejście do kościoła, jak również widnieje herb rodziny Tarnowskich – Leliwa.

Wnętrze kościoła charakteryzuje się jasnością, lekkością oraz przestrzennością. Piękne gotyckie sklepienia żebrowane, przyporowe oraz gwiaździste podkreślają styl gotycki budowli. Kościół wypełnia 12 ołtarzy, gotycka spiżowa chrzcielnica pochodząca z 1400 r., przeniesiona ze starego kościoła św. Katarzyny, barakowe organy, epitafia, rzeźbiona złocona ambona, liczne obrazy i inne przedmioty wyposażenia kościelnego. Posadzka o łącznej powierzchni 952 m2 wykonana jest z biało-czarnego marmuru karraryjskiego. Pod nią, w części prezbiterium znajdują się krypty zasłużonych dobrodziejów oraz zakonników. Wejście do nich nakrywają trzy nagrobkowe płyty z piaskowca, Rafała Tarnowskiego i jego żony Anny  z Szamotuł.

Najważniejszym miejscem w kościele, jak i jednym z jego najcenniejszych sakralnych arcydzieł jest główny ołtarz, wykonany w 1693 r., na trzechsetletni jubileusz erekcji parafii. Wysokość ołtarza wykonanego w stylu baroku toskańskiego wynosi 12 m, szerokość – 9 m. Centralną postacią jest Chrystus rozpięty na krzyżu w otoczeniu główek aniołków i winnych gron. Niżej umieszczone jest tabernakulum, a w osobnych relikwiarzach znajdują się relikwie św. Marcina i Benedykta, Sewery i Lukundy, Maurycjusza i Prymitywy, św. Pawła oraz uzyskane w XVIII w. relikwie św. Krzyża. W styczniu 2000 r. ołtarz został poddany gruntownej konserwacji, która trwała ponad rok. Czteroprzęsłową nawę główną oddziela od prezbiterium bogato złocona tęcza, której głównym elementem jest barokowy krucyfiks wsparty na kuli ziemskiej. Obecnie, po renowacji i przeprowadzonych pracach konserwatorskich, ołtarz posiada swój oryginalny wygląd z roku 1693.

Wyjątkowo cennym zabytkiem kościoła farnego jest replika grobu Chrystusa z Jerozolimy, której budowę rozpoczęto w 1697 r. Kaplica zachowana została w stylu renesansowym, powstała na rzucie kwadratu, z kopułą na pendentywach opatrzonych wysmukłą latarnią. Konsekrowana w roku 1727, wiarygodnie oddaje macierzysty wzór z klasztoru w Miechowie, kopię jerozolimskiego Grobu Chrystusa. Duże rozmiary oraz podciągnięte wysoko mury w formie drugiej kondygnacji dają niezwykłe wrażenie wysokości i nadają kaplicy szczególny charakter.

Mówiąc o pierwotnym wyglądzie grobu, na podstawie opisu kaplicy z 1755 roku wiadomo, że przylegała ona do lewej nawy kościoła. Miejsce centralne zajmował sam grób posiadający wewnątrz mensę ołtarzową dotąd niekonsekrowaną. Po śmierci ostatniego członka Bożogrobców w Przeworsku kaplica została zapomniana na prawie 120 lat. Dopiero w latach 60-tych została przywrócona do świetności. Prace renowacyjne rozpoczęły się od uporządkowania grobów książąt Lubomirskich znajdujących się w podziemiach. Kolejne etapy pracy przyniosły odkrycie pod warstwą tynku polichromii, która obejmowała całą północną ścianę kaplicy. Obecnie kaplica poddana jest gruntownej renowacji.

Kaplica posiada następujące wymiary: 13 m długości, 12 m szerokości i 27 m wysokości (licząc do szczytu wieńczącej kaplicę kopuły). Na wejściowej osi arkady widnieje orzeł z rozpostartymi skrzydłami, z przerzuconą girlandą z liści dębowych. Na jej końcach umieszczone są dwie tarcze herbowe z mitrami księżycowymi. Jedną z nich jest tarcza z herbem Lubomirskich – Śreniawa bez krzyża, druga z herbem Czartoryskich – Pogoń litewska. Rody te przez pewien okres czasu były właścicielami Przeworska, a w historii Polski odegrały znaczącą rolę. W kaplicy można podziwiać dwa ołtarze z początku XVII w. ustawione naprzeciw siebie, a tuż przy wejściu do kaplicy dwa obrazy pochodzące z XVI w.  przywiezione z Bolonii.

Najważniejszym obiektem w kaplicy jest kopia Bożego Grobu z Jerozolimy, który znajduje się w części północnej. Wzniesiony z cegły obejmuje dwie części: „Kaplicę Anioła” i właściwą komorę grobową. Ta ostania jest znacznie szersza od przedsionka, a od strony zachodniej zamyka ją półkulista apsyda. Przedsionek posiada sklepienie krzyżowe, przy czym jego zachodnia część nie jest zasklepiona. Zewnętrzne ściany dzieli czternaście pilastrów:  dziesięć w komorze grobowej, a pozostałe cztery w przedsionku. Pilastry znajdujące się w komorze grobowej są balastowo wybrzuszone, co upodabnia je do kolumn. Łączą się one za pomocą profilowanych arkad zamkniętych półkuliście.  W zewnętrzną ścianę Grobu został wkomponowany złoty relikwiarz w kształcie jerozolimskiego krzyża, w środku którego umieszczono kamień z Grobu Chrystusa z Jerozolimy. Jak wiadomo, kościół Bożogrobców został wzniesiony na starym cmentarzu, w miejscu tak zwanego Kniaźego Grodziszcza. Podczas prowadzonych prac remontowych natrafiono na średniowieczną komorę grobową zawierającą szczątki najważniejszych fundatorów kościoła: Rafała z Tarnowa, jego żony Anny z Szamotuł oraz Michała Mużyły z Buczacza herbu Awdaniec. Były w niej tysiące kawałków szkła z okresu XVI-XVIII w., a ok. 2 m od poziomu posadzki znajdowały się trzy szkielety męskie oraz pozostałości trumien z drewna, gwoździe i okucia żelazne. Z pośmiertnego pochówku zachowały się fragmenty blaszek i szpil z brązu, paciorek z różańca oraz fragment z żelaza, który przypuszczalnie mógł być częścią uzbrojenia. W niszy grobowca, na jednym z metalowych prętów odkryto fragmenty piętnastowiecznej tkaniny – włoskiego adamaszku. Na podstawie analizy antropologicznej szczątków kostnych znajdujących się w komorze, można przypuszczać, że są to szczątki Rafała Jakuba Jarosławoskiego zmarłego 22 grudnia 1493 r. Ubiór pochowanego był charakterystyczny dla ludzi odpowiedniego stanu, a do takich na pewno zaliczał się marszałek Królestwa Polskiego.

Klasztor i kościół oo. Bernardynów

Na wschodnim krańcu wzgórza miejskiego, w pobliżu dawnego „traktu ruskiego” Przeworsk-Jarosław, przy końcu ulicy Bernardyńskiej, wśród drzew czerwienieją ceglane mury zabytkowego klasztoru Bernardynów. Świątynia zawdzięcza swoje istnienie ówczesnemu właścicielowi miasta Rafałowi Tarnowskiemu, Marszałkowi Wielkiemu Koronnemu, który w roku 1461 ufundował kościół. Nie minęło cztery lata i kontynuacją budowy zajęli się sprowadzeni przez niego bracia zakonu św. Franciszka (Braci Mniejszych Obserwantów), powszechnie nazywanych Bernardynami. Budowla, będąca przykładem wspaniałej starogotyckiej architektury sakralnej, z biegiem lat była rozbudowywana i przerabiana, aż z czasem przybrała obecny wygląd i kształt. Oryginalnymi i zarazem bardzo cennymi reliktami architektury militarnej z dawnych czasów są jej mury obronne, baszta (obecnie dzwonnica) oraz dwa skrzydła klasztoru: wschodnie i południowe. Rozpoczęcie prac nad wałami i fosami, a później murami datowane jest na koniec wieku XV. Klasztor pełnił więc rolę warowni, stanowił bardzo ważny elementem systemu obronnego miasta i dawał schronienie ludności podczas wrogich najazdów. Tak było m.in. podczas tatarskich napadów w 1489 i 1624 r. Kościół klasztorny pod wezwaniem św. Barbary jest niedużą, jednonawową świątynią, trójbocznie rozdzieloną zamkniętym prezbiterium. Fasadę kościoła zdobi gotycki zębaty szczyt z żelaznym krzyżem. Wewnątrz świątyni zachowały się liczne rzeźbione barokowe stalle, ołtarze oraz obrazy z XVII w.

W czasie prac badawczych odkryto starą polichromię z XV wieku w krużganku przed zakrystią, fragment polichromii renesansowej na łuku oddzielającym prezbiterium od korpusu oraz barokowe freski ścienne. W przejściu do zakrystii znajduje się kamienny gotycki portal oraz żelazne, kute drzwi. Warto wspomnieć jeszcze o ośmiobocznej przykościelnej wieży obserwacyjno-obronnej, obecnie spełniającej rolę dzwonnicy, zwieńczonej charakterystyczną attyką renesansową. Liczne przebudowania i zmiany nie zmieniły jednak pierwotnego wyglądu późnogotyckiej architektury Klasztoru. Jak podają źródła pisane, miejsce to odwiedzili Stefan Batory (1577 r.) oraz Jan Sobieski (1687 r.).

Klasztor i kościółek ss. Miłosierdzia

12 marca 1768 r. Antoni Lubomirski – ówczesny wojewoda lubelski, kasztelan krakowski wraz ze swoją żoną Zofią z Korwinów Krasińską ufundowali klasztor Sióstr Miłosierdzia. Został on wzniesiony w miejscu dawnego szpitala św. Ducha. Budowa została zakończona w roku 1780, lecz zakonnice objęły go w posiadanie dopiero cztery lata później. Z klasztorem przez lata blisko związany był szpital wraz ze szkołą dla dziewcząt (szkoła „U Panien”). Piętrowy budynek klasztorny, trójskrzydłowy, połączony jest z kaplicą o barokowej fasadzie. Nad głównym wejściem widnieje tablica informacyjna z 1780 r., a nad nią fresk. Liczne cenne obrazy pochodzące ze starych przeworskich kościołów, m.in. Matki Bożej Śnieżnej i św. Ducha oraz portrety fundatorów zdobią korytarze budynku klasztornego. Obecnie w klasztorze znajduje się Dom Pomocy Społecznej Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia oraz przedszkole.

Muzeum Zespół Pałacowo-Parkowy

W roku 1621 Przeworsk razem z okolicznymi wioskami stał się prywatną własnością rodu Lubomirskich. Powodem tej zmiany było małżeństwo Zofii Ostrogskiej z Sebastianem Stanisławem Lubomirskim, który piastował urząd wojewody krakowskiego i ruskiego. Jego śmierć zapieczętowała przypisanie miasta jednemu z jego synów, Jerzemu Sebastianowi Lubomirskiemu. Na miejscu istniejącego już dworu, w I połowie XIX w. z inicjatywy Ks. Henryka Lubomirskiego powstał pałac. Rezydencja utrzymana jest w stylu angielskiego klasycyzmu, a jej budowniczymi byli kolejno: Chrystian Piotr Aigner i Antoni Bauman. Późniejsza modernizacja pałacu prowadzona była pod okiem krakowskiego architekta Feliksa Księżarskiego. Nadbudowano wówczas drugie piętro i sporządzono plany budowy oficyny gościnnej, których jednak nie zrealizowano. Około roku 1827 w pałacu zainstalowano ogrzewanie wykonane według systemu Meisnera.

Zachodnią część elewacji pałacu zdobi galeria, a od wschodu wznosi się wsparty na kolumnach taras. W pomieszczeniach na piętrze zachowały się piękne kominki i baumanowskie sztukaterie. Obecnie, dzięki staraniom Józefa Benbenka, w pałacu urządzone zostało muzeum prezentujące historię miasta i regionu. Niedaleko pałacu, na terenie parku znajdują się również zabudowania mieszczące dział Historii Pożarnictwa.

Do rozpoczęcia wojny w pałacu znajdowało się wiele drogocennych dzieł sztuki, m.in. kolekcja nowożytnego malarstwa europejskiego, meble – Ludwik XIV i XV. Czasy wojny przyniosły rezydencji ogromne straty materialne i grabieże wielu bezcennych kolekcji obrazów. Do Niemiec zostało wywiezionych 19 obrazów malarzy holenderskich i włoskich z XVI i XVII wieku. Rosjanie natomiast skradli inne wartościowe przedmioty razem z ponad 5-tysięczną kolekcją numizmatyczną.

Obecnie muzealne zbiory zostały podzielone na trzy działy. Pierwszym z nich jest Dział Historii Miasta i Regionu, który obejmuje cenne eksponaty oraz dokumenty wydane przez królów i właścicieli miasta, tłoki pieczętne, księgi ławnicze, stare fotografie, zbiory etnograficzne z kolekcją damskich i męskich strojów noszonych od XVIII wieku. Drugi Dział to Wnętrza Pałacowe. Zwiedzając je, podziwiamy osiem pokoi, w tym gabinet księcia, księżnej, sypialnię, garderobę, salę balową, w której organizowane są koncerty, jadalnię, salon oraz kuchnię. Niestety smutne losy pałacu, szczególnie w czasach wojny sprawiły, że obecne wyposażenie jest ubogie, a wnętrza stanowią niewielką pozostałość po rodzinie Lubomirskich.

Z inicjatywy wielkiego pasjonata Leona  Trybalskiego powstał trzeci i ostatni dział  muzeum – Historii Pożarnictwa, który mieści się w dawnych budynkach stajni cugowych. Znajdują się tam zbiory ukazujące historię straży pożarnej od połowy XIX w. Przy pomocy oddanego przewodnika jak i opiekuna działu – pana Jana Zająca można obejrzeć wspaniałą kolekcję hełmów strażackich (73 hełmy z XIX i XX w.), różnego rodzaju urządzenia gaśnicze oraz alarmujące: gongi, trąbki, bekadła, tyfony i wiele innych. Ekspozycja obejmuje również ponad trzydzieści wozów strażackich, z których spora część pamięta czasy zaborów.

Teren wokół rezydencji pałacowej zajmuje park założony w XVIII-XIX w. o obszarze  ok. 12 ha. Składa się on z parku dolnego (południowego) i górnego (północnego), które przedziela obmurowana skarpa. Cześć południowa parku, niewątpliwie starsza, urządzona została początkowo w stylu włoskim – z tego założenia do dziś dnia możemy podziwiać aleję grabową. Romantycznym miejscem do spacerów jest park górny zachowany w typie naturalnym, posiadający piękną aleję lipową. W parku znajduje się wiele ciekawych okazów drzew: lip, topól, dębów, kasztanowców, orzechów kaukaskich, jesionów, brzóz. Najstarszym okazem jest rosnąca przed pałacem, licząca sobie ponad 300 lat lipa, którą miał posadzić sam Jan III Sobieski.

Do budynków wchodzących w skład rezydencji Lubomirskich, oprócz pałacu, wymienić należy stojącą u wejścia do parku klasycystyczną kordegardę z początku XX w. Poza tym w pobliżu pałacu położona jest oficyna z okresu XVII i XIX w. oraz w głębi parku wzniesiona w XIX w. oranżeria. Kolejnym budynkiem jest dom ogrodnika z połowy XIX w., który podczas powstania styczniowego był szpitalem dla rannych powstańców. Poza parkiem znajdują się zabudowania dawnego folwarku (Podzamcze) oraz ordynacji. Ciekawą konstrukcją jest również dawna oberża, usytuowana na przeciw wejścia do parku, obecnie służąca jako budynek mieszkalny. Początkowo był to budynek parterowy, a z czasem został przerobiony i nadbudowany. Jak głosi tradycja, w oberży miał nocować Stefan Czarniecki oraz Honoré de Balzac.

Ratusz

We wschodniej części rynku stoi interesujący architektonicznie budynek ratusza. Pierwsza wzmianka mówi o nim już w 1473 r., czyli pochodzi on z I połowy XV w. Fundatorem budynku był zapewne Jan z Tarnowa – właściciel miasta, a wznosił go budowniczy zamkowy Wacław Klepacz. Jest to niedużych rozmiarów budowla, lecz jej masywna, piętrowa, klasycystyczna konstrukcja z wysoką wieżą stanowi ozdobę miejskiego Rynku. Początkowo Ratusz miał nieco inną formę, a obecny wygląd zawdzięcza gruntowej przebudowie, podczas której na starym XVII-wiecznym zrębie powstała nowa budowla.

Konstrukcję dachową tworzył niegdyś dach gontowy z drewnianą wieżyczką. Po wspomnianej przebudowie konstrukcja uzyskała formę mansardową, a dach pokryto dachówką karpiową. Postawiono nową, obitą blachą wieżę z zegarem. Na szczycie został usytuowany symbol sądów miejskich i stosowania kary śmierci – ręka z mieczem, a wyżej, na wierzchołku, zawisł herb miasta – Leliwa.

Główne wejście do ratusza zdobi portal flankowany pilastrami trzymającymi belkowanie z trójkątnym przyczółkiem, na którym widnieje płaskorzeźba z herbem miasta. Wewnątrz parterowe pomieszczenia posiadają sklepienia krzyżowe oraz kolebkowe z lunetami. Na piętrze budynku swoją siedzibę miał sąd wójtowsko-ławniczy oraz magistrat. W piwnicy mieściło się miejskie więzienie. Kiedy powstało państwowe sądownictwo, w budynku ratusza utworzono szkołę męską, a w roku 1902 żeńską.

Obecnie w budynku ratusza mieści się Referat Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Przeworska, Euroregionalne Centrum Informacji Turystycznej, salon ślubów Urzędu Stanu Cywilnego oraz restauracja „Ratusz”.  Na placu obok ratusza stoi pomnik króla Władysława Jagiełły, wzniesiony w 1910 r., w pięćsetną rocznicę bitwy pod Grunwaldem, za ratuszem zaś – pomnik Adama Mickiewicza. Plac na którym się znajduje służył przez wieki jako targowisko. Obecną nazwę otrzymał podczas obchodów setnej rocznicy urodzin poety – plac Adama Mickiewicza. Miejsce to zajmował niegdyś kościół misyjny pw. św. Katarzyny.

Pastewnik

Kompleks zabytkowej, drewnianej architektury przeniesiony z różnych ulic Przeworska, wsi Gać oraz Krzeczowic. Jest jednym z niewielu w Polsce „żywym skansenem”. Autorem idei i twórcą „Przeworskiego Zamysłu” zwanego potocznie Pastewnikiem był mieszkaniec Przeworska – Stanisław Żuk, architekt powiatowy, którego pasją była troska o ratowanie pięknego rzemiosła w sztuce budownictwa drewnianego.

Prace nad budową i urządzaniem Pastewnika, rozpoczęte na dobre w 1976 roku, trwały ok. 10 lat. Wykorzystując malowniczy fragment doliny rzeki Mleczki, a w sąsiedztwie – Zespół Pałacowo-Parkowy oraz dobrą lokalizację (przy trasie międzynarodowej Kraków – Lwów) utworzono w Przeworsku coś niezwykłego na miarę Polski – „żywy skansen”. Zasadą naczelną w realizacji tego przedsięwzięcia było ratowanie kultury materialnej ojców i dziadków, a także znalezienie dla każdego przenoszonego budynku nowej funkcji, w miarę zbliżonej do poprzedniego użytkownika. Dużą zaletą przedsięwzięcia było utrzymywanie się obiektu z własnych środków, zarobionych dzięki usługom hotelarskim i campingowym.

Program „Przeworskiego Zamysłu” miał obejmować 14 zabytkowych drewnianych budynków mieszczańskich z Przeworska i uformowanie XIX w. przeworskiego „galicyjskiego” rynku, 7  zagród, w tym jedna „in situ”, młyn wodny, tartak oraz wiatrak, dworek i dom ludowy.

Obecnie na terenie Zajazdu Pastewnik znajduje się m. in.: dom Maślarza z ul. Krakowskiej 8, dom rodziny Urbanów z ul. Cichej, dom rodziny Krzanów z ul. Słowackiego 4, dom L. Trybalskiego z ul. Wałowej 9, chałupa Kotlińskich z ul. Węgierskiej 7, chałupa rodziny Surówków z ul. Pod Parkiem 4, kuźnia Sowińskich z ul. Lwowskiej 8 w Przeworsku oraz „Dom Gacki” ze wsi Gać oraz dworek z Krzeczowic. Powstanie takiego unikatowego miejsca w mieście uratowało  wiele sprzętów przed zniszczeniem oraz wiele pięknych przykładów architektury drewnianej, które do dziś można oglądać w „żywym skansenie” Pastewniku.

Zajazd Pastewnik dysponuje w sumie 30 całorocznymi miejscami noclegowymi. Na terenie obiektu organizowane są przyjęcia weselne, imprezy okolicznościowe itp.

Pastewnik był wielokrotnie nagradzany przez Federację Campingu i Caravaningu, a w roku 1996 obiekt uzyskał tytuł Mister Camping ’96. W 2006 roku umieszczono na terenie Pastewnika tablicę pamiątkową ku czci autora i twórcy „Przeworskiego Zamysłu” – Stanisława Żuka. Warto zobaczyć to miejsce.

Kopiec tatarski

Na wschodnim krańcu miasta, przy ul. Tatarskiej, która to w dawnych czasach stanowiła część traktu ruskiego, usypany został kopiec zwany Tatarskim. Na jego szczycie stoi murowana kapliczka w kształcie kolumny z figurką Chrystusa.Kopiec usypano w dowód wdzięczności za zwycięstwo nad Tatarami w 1624 r.

Mury obronne

Średniowieczny Przeworsk pełnił funkcje obronne. Przez wieki był atakowany przez Wołochów, Turków, Szwedów oraz przez wojska księcia Siedmiogrodu – Rakoczego. Budowa murów obronnych rozpoczęła się w 1512 r. Kilkanaście lat później król Zygmunt wydał przywilej, który potwierdził obwarowanie Przeworska. Do miasta prowadziły 3 bramy, a mury posiadały łącznie 5 baszt. W poważnym stopniu mury zniszczyli Austriacy w czasie rozbiorów, a część rozebrali Niemcy podczas II wojny światowej. Do dzisiejszego dnia możemy podziwiać resztki miejskich obwarowań. Oprócz fortyfikacji przy kościele parafialnym i klasztorze Bernardynów, miejscem, gdzie można zobaczyć owe mury obronne są ulice: Kazimierzowska, Kilińskiego, Tkacka, Słowackiego oraz św. Jana. W 1968 r. nastąpiło znaczne uszczuplenie murów. Jak większość starych miast, również i Przeworsk posiada podziemia i lochy. Na ich ślad natrafiono w roku 1876, 1930 i trzydzieści lat później. Podobno jeden ze specjalnych lochów biegnie od Rynku do klasztoru Bernardynów, inny zaś korytarz w stronę ulicy Kąty i wybiega aż poza teren dawnych obwarowań.